تمرین های ذهن آگاهی برای درمانگر:

تمرین های ذهن آگاهی برای درمانگر ، شواهدی وجود دارند که نشان می دهند ذهن آگاهی در ارتقای کیفیت کاری درمانگر می تواند کمک کننده باشد. لازم به ذکر است انجام تمرین های ذهن آگاهی توسط درمانگر، پیش نیاز ضروری برای به کارگیری تکنیک های ذهن آگاهی در درمان مراجعان است.

شروع روز کاری:

از صندلی خود برای یادآوری این که باید ذهن آگاهی داشته باشید، استفاده کنید. زمانی که به محل کارتان می رسید، روی صندلی بنشینید و برای یک لحظه چشمان خود را ببندید و آنچه از صبح تا حالا رخ داده است را مرور کنید.

اگر مایل باشید می توانید به افکار و احساسات خود در طی روز و ساعت های آتی فکر کنید. برای لحظه ای وضعیت بدنی و تنفسی خود را وارسی کنید. سپس ده تنفس ذهن آگاهانه، همراه با شمارش  هر بازدم داشته باشید. زمانی که تمرین تمام شد، احساس عاطفی و بدنی تان را در پایان ساعت کاری، پیش بینی کنید.

خوش آمد گویی به مراجع:

شاید مایل باشید در ابتدای روز کاری، فهرست مراجعان آن روز را ببینید. قبل از این که مراجع وارد شود، لحظه ای به خودتان برگردید و آنچه از یک ساعت قبل رخ داده را مرور کنید. سپس به سرعت نگاهی روی اسم مراجع در لیست بیندازید و حتی او را در ذهن خود مجسم کنید. همانطور که تصویر مراجع را همراه با همدلی در ذهنتان دارید، برای خوش آمدگویی با چشمانی مهربان آماده شوید  همچنین آماده هر تغییری در مورد افکار و ارزیابی خود در مورد مراجع باشید. سپس همه این تصورات را رها کنید و به مراجع خوش آمد بگویید. در حین خوش آمدگویی و تماس چشمی با مراجع، پاهای خود را روی زمین احساس کنید.

توجه به صدا:

شیوه ای که فرد صحبت می کند، بسیار مهم است. شما میتوانید از طنین صدای نرم و خاصی استفاده کنید که بر معنای آنچه می گویید تاثیر گذار باشد. از این شیوه حتی برای سکوت خود هم می توانید بهره ببرید. با لحن کلامتان، مکث و سکوت نشان دهید که گفتار چیزی بیش از صدای زبانتان است. صحبت مداوم بدون توقف بین کلمات، نتیجه خوبی نخواهد داشت. مکث بین کلمات تاثیر بسیار نیرومندی دارد. زمانی که با مراجع صحبت می کنید، سعی کنید مکث های بین کلمات خود را ببینید. همین شیوه را برای گفتار مراجع هم به کار ببرید. آگاه باشید مراجعان تان در کدام قسمت ها مکث می کنند.

مواجهه با سکوت:

وقتی سکوت می کنید، به واکنش مراجع توجه کنید. برای برخی این حالت بسیار آزار دهنده است. با مراجع در این خصوص صحبت کنید و اگر آنها موافق بودند، در بین صحبت های خود از سکوت برای جا انداختن مطالب گفته شده استفاده کنید. اگر مراجعی با تشخیص اضطراب اجتماعی دارید، حتما این مورد را با جزئیات برای او توضیح دهید، چون ممکن است مراجع با هر مکثی برای پر کردن این شکاف احساس فشار اجتماعی زیادی داشته باشد.

درمانگر و هیجانات ناشی از درمان:

هوشیاری ذهن آگاهانه به شما اجازه می دهد از افکار و هیجانات خود، از قبیل خشم، شرم، تکانه های جنسی، خستگی، انزجار و عدم رضایت در حین جلسه درمان آگاه باشید. در طول جلسه درمان، توجه به آنچه بروز می کند، قبل از آنکه آنها را رها کنید و مجدد به مراجع بپردازید، بسیار مفید است. همچنین بعد از جلسه، تامل روی آنچه رخ داده نیز کمک کننده است. از خود بپرسید آیا آن افکار و احساسات مبتنی بر احساس خودتان بودند و یا ناشی از مواجهه با مسئله مراجع؟ آیا این مسائل در زندگی شخصی خودتان وجود دارند و با گفته های مراجع بازخوانی شدند؟

تمرینات ذهن آگاهی بازسازی برای درمانگر برای یک ساعت:

کار با افراد دیگر می تواند به عنوان یک «بار کاری هیجانی» در نظر گرفته شود. بنابراین اختصاص زمانی برای شارژ دوباره و آرامش خودتان ضروری است، به خصوص اگر مراجعان زیادی می بینید. به پاهایتان روی زمین در پایین صندلی توجه کنید و مطمئن شوید که صاف روی صندلی نشسته اید و بدنتان در حالت آرامی قرار دارد. توجه داشته باشید که ما اغلب با حس راحت نبودن مواجه می شویم. هر تنشی در گردن، شانه ها و هر جای دیگری از بدنتان را رها کنید. زمانی را که راحت هستید برای انجام این کار در نظر بگیرید.

اگر با مراجعی مواجه می شوید که به طور غیر منتظره یا با خشونت به شما حمله کلامی کرده است، این تمرین کمک کننده است. بسیاری طبیعی است که احساس انزجار و تنش داشته باشید. سه مرحله زیر احتمالا کمک کننده هستند:

• به آنچه بروز کرده، توجه کنید.
• آن را با کلمات ساده نام گذاری کنید( مثل خشم، ترس، اضطراب).
• از تنفس استفاده کنید. با هر تنش هیجانی نفس عمیق بکشید و تا ده بشمارید. بعد از تنفس عمیق، به آرامی آن را به الگوی نرمال تبدیل کنید. حتی می توانید کلمه «آرامش» را با هر دم و بازدمی به ذهنتان بیاورید.
• اگر خیلی منزجر و دلخور هستید، سعی کنید منحنی استرس خود را ببینید و از صفر تا صد نمره دهید. نمره هفتاد و پایین تر بیانگر سطحی از استرس قابل مدیریت است. سطح استرس خود را ارزیابی کنید. اگر نمره شما زیر هفتاد بود، می توانید به شیوه ای مناسب به مراجع پاسخ دهید. اگر بیشتر از هفتاد به دست آمد، بهتر است به مراجع بگویید که الان جواب متقاعد کننده ای ندارید. اگر خیلی آشفته شدید، بهتر است از مراجع بخواهید که 5 دقیقه در اتاق انتظار بماند.

ذهن آگاهی با بیمار برای موقعیت های سخت:

ویلسون سئوال جالبی را با درمانگران مطرح کرده است: آیا شما مراجع را چیزی شبیه تماشای غروب آفتاب می بینید، یا حل یک مسئله؟

تعداد زیادی از درمانگران، حل کنندگان فطری مسائل هستند و مراجع را مشکلی می بینید که باید آن را حل کنند. در یک دیدگاه ذهن آگاهانه از استعاره غروب خورشید استفاده کنید، مراجع را همان طور که هست، بدون تلاشی برای تعمیر آن، درک کنید. ما می دانیم که مراجع می آید که مشکلش حل شود، اما مطمئن باشید استفاده از ذهن آگاهی باعث می شود به طور موثرتری به مراجع کمک کنید.

صدا را کم کنید:

ما گرایش داریم ارتباط غیر کلامی مراجع را از آنچه می گوید، مهم تر قلمداد کنیم. اگر شما از جلسات، ویدیوی ضبط شده ای دارید، صدای مراجع را کمک کنید و به آنچه با زبان بدنش می گوید، توجه کنید. در طور جلسه به علائم غیر کلامی مراجع توجه کنید. مراجع از چه ژست هایی استفاده می کند؟ سعی کنید با نگاه جدیدی به مراجع نگاه و به آنچه در او می بینید توجه کنید.

پایان:

در پایان جلسه ممکن است متوجه شوید که شاید گاهی تنش، هیجان یا حواس پرتی داشته اید. بهتر است جلسه را با یک لحظه ذهن آگاهی به پایان برسانید. به جمله زیر توجه کنید:

« حال زمان رو به پایان است، به احساس خود توجه کنید. از هر فکر، احساس یا هیجانی آگاه شوید»

برای دقایقی با مراجع در مورد گفته هایش صحبت کنید. در نهایت، جلسه را با سئوالی درباره احساس مراجع از توشه ای که از جلسه برده است، به پایان ببرید.

تمرین برای پایان یک روز کاری:

در پایان روز، روی صندلی خود بنشینید و از خودتان بپرسید: آیا احساس تنشی در بدنم دارد؟ اگر بله در کجای بدنم این تنش را تجربه می کنم؟ از چه هیجان هایی در درون خودم آگاهم؟ چه افکار یا تصوراتی وجود دارند؟ آیا فکری در مورد مراجع یا همکار خاصی دارم؟ سپس موجی از آرامش را در بدنتان احساس کنید: از سر به طرف صورت، شانه ها، سینه، شکم، قسمت پایین بدن، ران، ساق پا، کف پا. همان طور که موج در حرکت است، تصور کنید استرس یا حس منفی از هر قسمت خارج می شود. سپس به موج اجازه دهید مجدد به سر، برگردد. این چرخه را چندین بار انجام دهید. بهتر است تایمر را برای 5 دقیقه یا بیشتر تنظیم کنید و در این فاصله به انجام این تمرین بپردازید. وقتی تمرین تمام شد، برای یک لحظه به احساس خود توجه کنید.

برای درمانگری که طول روز خود را به گوش دادن و حمایت کردن از دیگران پرداخته، بسیار سخت خواهد بود که کار و مسائل کاری را رها کند و با انتظارات همسر، خانواده و دوستان راهی خانه شود. این تمرین می تواند به بازسازی درمانگر در پایان یک روز کاری کمک کند.

برداشت از کتاب ذهن آگاهی برای درمانگران

نوشته گرهارد زاربوک و همکاران

ترجمه دکتر اکرم دهقانی

انتشارات ارجمند